Een potentiële verstoring van de platinaproductie in Zuid-Afrika, het grootste producerende land van het edelmetaal ter wereld, kan dit jaar resulteren in een wereldwijd tekort van het edelmetaal. Hiervoor waarschuwt Johnson Matthey in het meest recente marktrapport.

Productie PGM’s in gevaar

Zuid-Afrika domineert al jaren het wereldwijde aanbod van platinagroep-metalen (PMG). Het land is goed voor meer dan 70 procent van de platinaproductie, meer dan 35 procent van de palladiumproductie en meer dan 80 procent van al het rhodium. Ontwikkelingen in de mijnen in de mijnverwerkingsfabrieken en raffinaderijen kunnen de productie ernstig verstoren.

Johnson Matthey wijst in het nieuwe rapport dat de platinamarkt in 2019 een tekort zal kennen van 127.000 ounces, terwijl er in 2018 nog sprake was van een overschot van 372.000 ounces.

De negatieve gevolgen van herhaalde stroomstoring, verhoogde energieprijzen, en mogelijke stakingen tijdens de komende loononderhandelingen kunnen er voor zorgen dat de productie van platina, palladium en rhodium in gevaar komt.

“The outlook for PMG mining in SA is increasingly uncertain, with producers facing steep increases in electricity prices, periodic disruption to power supplies, and a risk on industrial action during forth coming wage negotiations.”

– Johnson Matthey

Stakingen Zuid-Afrika

In Zuid-Afrika is de kans op grote stakingen in de afgelopen maanden fors toegenomen door de recente prijsstijging in de palladiumprijs. Afgelopen februari is een ‘verwoestende’ staking ternauwernood voorkomen doordat mijnbouwbedrijven een rechtbank hebben gevraagd om een door de grootste vakbond georganiseerde staking te verbieden.

De leden van de Association of Mineworkers and Construction Union (AMCU) wilden zeven dagen lang het werk neerleggen. AMCU had aangekondigd bij ten minste vijftien bedrijven het werk neer te leggen. De staking zou de sector meer dan 500 miljoen Zuid-Afrikaanse rand (ongeveer €31 miljoen) per dag kosten, berekende de lobbyvereniging van Zuid-Afrikaanse mijnbouwbedrijven.

De vakbond wil dat de arbeiders profiteren van de recente prijsstijging van palladium. Het edelmetaal wordt net als platina vaak gewonnen uit een en dezelfde mijn. 

De Zuid-Afrikaanse mijnbouw kent een geschiedenis van langdurige en soms gewelddadige protesten tijdens zulke onderhandelingen. In januari 2014 begon een van de grootste stakingen in Zuid-Afrika. Circa 70.000 arbeiders legden destijds het werk neer. Op 25 juni gaven de werkgevers uiteindelijk toe en werd de duurste staking uit de Zuid-Afrikaanse geschiedenis beëindigd. Kosten: 2 miljard dollar.

Iran heeft de productie van uranium in de atoomcentrale van Natan verviervoudigd. Dit meldt Isna, een Iraans persbureau dat fungeert als spreekbuis voor de Iraanse overheid.

Het land mag sinds het nucleair akkoord dat in 2015 werd gesloten, 300 kilogram tot 3,67 procent verrijkt uranium zelf houden. De rest van de productie moet aan een ander land verkocht worden. In ruil hiervoor zouden de economische sancties tegen het land worden opgeheven.

Nu de economische sancties door de Verenigde Staten weer zijn ingevoerd, meldt Behrus Kamalwandi, woordvoerder van de Iraanse atoomorganisatie, dat Teheran deze regel niet meer zal respecteren. Het land verwacht binnen vier dagen zijn voorraad van verrijkt uranium met 20 procent te kunnen verhogen.

Drukmiddel

Iran lijkt deze aankondiging te gebruiken als politiek drukmiddel. Volgens Isna heeft Iran het atoomagentschap IAEA ingelicht over de ontwikkelingen en geeft Teheran Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk tot 7 juli de tijd om de Amerikanen te overtuigen om de opgelegde sancties weer op te heffen. Nu het ultimatum dat het land een week geleden voor heeft gelegd aan de andere partijen uit het atoomakkoord is verworpen, voegt Iran daad bij woord.

Dreigement Trump zinloos

Goaded by #B_Team, @realdonaldTrump hopes to achieve what Alexander, Genghis & other aggressors failed to do. Iranians have stood tall for millennia while aggressors all gone. #EconomicTerrorism & genocidal taunts won’t “end Iran”. #NeverThreatenAnIranian. Try respect—it works!

— Javad Zarif (@JZarif) 20 mei 2019

Nadat Trump zondag Iran nog bedreigde met ‘het einde van Iran’, noemt Javad Zarif, de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken het dreigement van Trump zinloos. “Trump hoopt te bereiken wat Alexander de Grote en Dzjengis Kahn en andere agressors niet hebben kunnen bereiken’, aldus Zarif.

Aan alles komt een einde, zo ook aan de bullmarkt waarin financiële markten sinds de crisis van 2008 in zitten. Wanneer je een beleggingsportefeuille wijzigt na de start van een crisis, dan ben je meestal al te laat aangezien de grootste klappen in het begin reeds plaatsvinden. 

Een onverbiddelijk groeiend financiële markt, gecombineerd met een steeds giftiger wordende (geo)politieke omgeving, betekent dat de volgende grote financiële crisis sneller kan komen én groter zal worden. Wat te doen als dat werkelijk gebeurt? Visual Capitalist legt in onderstaande video uit wat verschillende miljardairs doen in aanloop naar de volgende crisis.

De goudprijs daalde maandag tot het laagste punt in twee weken tijd. De goudprijs viel terug tot $1.277 per troy ounce, het laagste punt sinds 3 mei. Ondanks de scherpe daling afgelopen week van verschillende financiële markten, is er weinig tot geen angst te bespeuren in de markt.

De dollar index kroop in de buurt van het hoogste punt van de afgelopen twee weken. Ondersteund door een positief cijfer over de huizenmarkt in de Verenigde Staten en een ander macrocijfer over de werkloosheid in het land. Het was de grootste stijging voor de Amerikaanse dollar sinds begin maart 2019. Ook de opgelopen handelsspanningen tussen de VS en China zorgen voor een grotere vraag naar de Amerikaanse dollar.

Vooruitzicht

Zoals gesteld is de vraag naar goud ondanks alles wat er speelt niet significant gestegen in de afgelopen week. Vanuit een technisch perspectief heeft de goudprijs afgelopen week de barrière van $1.300 per troy ounce ook niet doorbroken. Op de korte termijn is $1.265 per troy ounce een belangrijk steunpunt voor de goudprijs. Een slotkoers onder deze stand impliceert een sterkere daling voor de goudprijs in de komende tijd.

Ondertussen zagen we afgelopen week wel een stijging in goudgerelateerde ETF-aanhoudingen. De SPDR Gold Trust, ’s werelds grootste goud-gerelateerde fund, steeg 0,4 procent naar 736,17 ton op vrijdag. Ook de long posities op de COMEX stegen in de week van 14 mei.

China & Iran

Toch speelt er genoeg om er voor te zorgen dat het sentiment rondom de goudprijs zomaar kan omdraaien. Op de korte termijn zijn dit vooral China en Iran.

De handelsoorlog met China gaat een nieuwe fase in nadat verschillende techbedrijven waaronder Google, Qualcomm, Broadcom en Intel hun leveringen of diensten staken aan Huawei. Verschillende tech bedrijven staan hierdoor vandaag in het rood wat een effect heeft op financiële markten. Zo ook in ons land waar de AEX fors terugviel tot onder de grens van 550 punten. De aandacht op Wall Street zal straks ook voornamelijk uitgaan naar de techsector.

Ook de oplopende spanningen in Iran en de nieuwe dreiging van Trump zondag zorgen er voor dat beleggers uiterst voorzichtig zijn.

Donderdag zagen we een merkwaardige opleving van de financiële markten zonder specifiek nieuws die deze opleving rechtvaardigt. Vrijdag lijkt een dag te worden waarbij dit optimisme alweer verdwijnt. 

China heeft namelijk laten weten dat het geen plannen meer heeft om verdere gesprekken te voeren met de Verenigde Staten over de escalatie in de handelsoorlog. Het besluit van China volgt nadat Huawei door de Amerikanen als product non-grata werd aangemerkt.

De Chinezen waarschuwen dat de meest recente agressie vanuit Washington richting Huawei de handelsbesprekingen ernstige schade kan toebrengen. Peking reageert door te stellen dat er geen nieuwe ronde van gesprekken tussen beide landen zal plaatsvinden. 

De financiële markten reageren bezorgd: Aziatische aandelenmarkten kelderden 2,5 procent. Ook de Europese aandelenmarkt vergaat het op het moment van schrijven niet veel beter. Alle aandelenindices waaronder de AEX, de DAX, de CAC40 en de FTSE100 staan in het rood. Ook de futures in de Verenigde Staten wijzen op een lagere opening. 

Handelsoorlog wordt harder gespeeld

Beide landen lijken het momenteel bijzonder hard te willen spelen. Zo hebben we in de afgelopen weken de retoriek van president Trump gelezen waarin hij stelt dat China water bij de wijn moet doen indien het een handelsakkoord wil treffen.

Tegelijkertijd stelt China dat de trots van China en alle Chinezen op het spel staat en dat het land niet zal buigen voor de gevaarlijke retoriek vanuit de Verenigde Staten. Een voormalig handelsdiplomaat van China stelt dat indien de Verenigde Staten haar standpunt inzake de escalatie en het Huawei verbod niet bijstelt de handelsoorlog nog heel lang de route van de financiële markten zal blijven bepalen.

“If the U.S. doesn’t make concessions in key issues, there is little point for China to resume talks. China’s stance has become more hard-line and it’s in no rush for a deal” because the U.S. approach is extremely repellent and China has no illusions about U.S. sincerity.”

–  Zhou Xiaoming, Bloomberg

In de afgelopen dagen hebben media in China, die door de overheid worden gecontroleerd, agressieve berichten naar buiten gebracht over de handelsoorlog met de Verenigde Staten. Met titels als  “No Power Can Stop The Chinese People From Achieving Their Dream”, en zinnen als “the trade war will not cripple China, it will only strengthen us as we endure it,” probeert Peking het volk achter zich te krijgen in het gekozen pad voor de handelsoorlog.

Feit blijft dat er in de huidige handelsoorlog geen enkele winnaar zal zijn. China niet, de Verenigde Staten niet en de financiële markten ook niet.

Een nieuwe dag, een nieuw stap dichterbij een oorlog met Iran. Zojuist heeft het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken haar ambassademedewerkers laten weten dat zij Irak zo spoedig mogelijk moeten verlaten. Het zou gaan om medewerkers van de ambassade en het consulaat in Erbil. Daarnaast worden ook alle visums tijdelijk opgeschort.

Oorlog Iran?

Een officiële reden voor het onmiddellijke vertrek wordt vanuit de Verenigde Staten niet gegeven. Wat wel duidelijk is, is dat de ontwikkelingen in de regio steeds meer duiden op voorbereidingen voor een oorlog met Iran.

Afgelopen week stuurde de Verenigde Staten twee vliegdekschepen naar de Straat van Hormuz, enkele dagen later gingen ook vier bommenwerpers dezelfde kant op. Tegelijkertijd verbood de Verenigde Staten ieder land om nog aluminium, staal, ijzer en koper uit Iran te importeren.

Deze week kwam daar bij dat Saudi-Arabië, een bondgenoot van de Verenigde Staten, Iran beschuldigt van het saboteren van olietankers. Ook zijn Amerikaanse troepen in Irak en Syrië onder een hoge staat van paraatheid gebracht in verband met de opgelopen spanningen.

Nadat de VS afgelopen week zwaar militair geschut richting de Straat van Hormuz stuurde, lijkt de volgende stap voor een oorlog met Iran in de maak. Vandaag beschuldigt de Verenigde Staten, Iran van het beschadigen van vier olietankers voor de kust van de Verenigde Arabische Emiraten.

Zondag liet de Verenigde Arabische Emiraten weten dat er bij de havenstad Fujairah een poging is ondernomen om een viertal olietankers te saboteren. Twee van deze olietankers zijn van Saudi-Arabische origine.

“Iran achter saboteren olietankers”

Vandaag meldt The Wall Street Journal dat anonieme Amerikaanse diplomatieke bronnen stellen dat Iran ‘waarschijnlijk’ achter de sabotage zit. Deze beschuldiging past perfect in het straatje van Mike Pompeo, die zondag Iran waarschuwde dat iedere aanval op “belangen of burgers van de Verenigde Staten zal worden beantwoord met een snelle en beslissende reactie”.

“The regime in Tehran should understand that any attacks by them or their proxies of any identity against US interests or citizens will be answered with a swift and decisive US response,”

– Mike Pompeo

Twee dagen later, heeft Iran (volgens Amerikaanse functionarissen), een roekeloze aanval uitgevoerd op olietankers in de Straat van Hormuz. Dit incident zou zomaar kunnen leiden tot een directe militaire confrontatie tussen Iran en de VS en haar regionale bondgenoten.

China heeft zojuist bekend gemaakt dat het terug slaat in de handelsoorlog met de VS. Vanaf 1 juni worden importheffingen op Amerikaanse goederen eveneens verhoogd tot 25 procent. 

Ook maakte het ministerie van Financiën bekend dat de bestellingen van vliegtuigbouwer Boeing mogelijk worden uitgesteld. Daarnaast laat China weten te overwegen om de bestellingen van agrarische producten uit de VS, zoals sojabonen, stop te gaan zetten. Het gaat om goederen met een totale waarde van 60 miljard dollar. De aandelenbeurzen duiken verder omlaag na de bekendmaking. 

Afgelopen vrijdag werd de importheffing op Chinese goederen die naar de VS worden verscheept verhoogd van 10 naar 25 procent. Trump waarschuwde de Chinezen al dat zij niet met tegenmaatregelen moeten komen. Deze waarschuwing leggen de Chinezen nu dus naast zich neer.  “Jullie hadden een goede deal. Deze was bijna rond”, sneert Trump in de richting van Peking.

I say openly to President Xi & all of my many friends in China that China will be hurt very badly if you don’t make a deal because companies will be forced to leave China for other countries. Too expensive to buy in China. You had a great deal, almost completed, & you backed out!

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 13 mei 2019

Handelsgesprek beëindigd 

Afgelopen vrijdag zijn handelsbesprekingen tussen beide partijen zonder akkoord beëindigd. Een nieuwe datum voor onderhandelingen is er nog niet. En het lijkt er op dat er met de aanhoudende spanningen tussen beide partijen deze steeds verder weg lijkt.

Slechte beursdag

Het belooft wederom een slechte beursdag te worden na een bijzonder slechte week afgelopen week. Amerikaanse futures wijzen op scherpe verliezen tijdens de opening van de beurzen naar aanleiding van de reactie van Peking. Zo daalt de S&P 500 1,9 procent en wijzen de futures van de Nasdaq op een daling van 2,4 procent.

Een sterke stijging in de vraag naar platina baren, platina munten en ETF-afgeleiden heeft de verwachtingen voor een platina overschot dit jaar drastisch verminderd.

In maart van dit jaar werd er nog uitgegaan van een wereldwijd overschot van 680.000 ounces platina. Het grootste overschot sinds 2013. De World Platinum Investment Council (WPIC) raamt echter in haar laatste rapport dat er een overschot zal zijn van 375.000 ounces. Een neerwaartse bijstelling van 44 procent op basis van de eerste raming.

Een sterke stijging van de vraag vanuit (institutionele) beleggers naar platina in het eerste kwartaal heeft de vooruitzichten drastisch veranderd, zo stelt Trevor Raymond, directeur van het onderzoek van de WPIC.

In het eerste kwartaal van dit jaar stegen platina ETF-holdings met 690.000 ounces, de sterkste stijging sinds de ETF in 2007 werd gelanceerd. Ook de angst voor een staking in Zuid-Afrika en de stijgende prijzen hebben er voor gezorgd dat de interesse in platina in het eerste kwartaal van dit jaar sterk steeg.

Volgens het rapport zal de totale vraag naar platina dit jaar stijgen met 8 procent, terwijl het aanbod zal stijgen met 4 procent.

Vanaf vandaag wordt het dreigement van Trump werkelijkheid. In een klap worden goederen die vanuit China, de VS worden ingevoerd belast met een importtarief van 25 procent. De importheffingen gelden vanaf vandaag voor goederen die de Chinese havens verlaten.

Analisten stellen dat met de importheffingen, goederen ter waarde van 200 miljard dollar extra worden belast. Vooral consumentengoederen, zoals smartphones, kleding en speelgoed worden getroffen. De verwachting is dat de verhoging door bedrijven zal worden doorberekend aan de Amerikaanse consument. Afgelopen jaar deden bedrijven namelijk precies hetzelfde.

Ondanks de verhoging van de importheffingen wordt er nog wel onderhandeld tussen beide landen. Hierdoor is de hoop op een akkoord tussen de VS en China alsnog levend, wat we dus ook terugzien op reactie van de financiële markten.

Trump: “No need to rush”

Wat de markten wél weer angstig kan maken is de volgende tweet van president Trump.

Talks with China continue in a very congenial manner – there is absolutely no need to rush – as Tariffs are NOW being paid to the United States by China of 25% on 250 Billion Dollars worth of goods & products. These massive payments go directly to the Treasury of the U.S….

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 10 mei 2019

Terwijl de financiële markten hopen op een snelle oplossing om een escalatie te voorkomen, tweet president Trump dat er “geen haast gemaakt hoeft te worden”.

Reactie China

China stelt de stap van de Amerikanen te betreuren en hard te zullen terugslaan.