De wereldwijde schuldenberg bereikte in het eerste kwartaal van dit jaar een nieuw record van 247 biljoen dollar. Het tempo waarmee de schuldenberg stijgt is een punt van zorg, aangezien de kwaliteit van de schulden aan het dalen is.

Dit stelt het Institute of International Finance (IIF) in zijn jongste Global Debt Monitor. De belangenvereniging stelt dat de totale schuldenlast van bedrijven, huishoudens, de financiële sector en overheden op dit moment 318 procent van bruto binnenlands product bedraagt.

De totale schuldenberg is sinds 2003 meer dan verdubbeld, blijkt het cijfers van het IIF. Hierbij is het aandeel van overheden gestegen van 23 naar 27 procent. Tegelijkertijd is het aandeel van huishoudens gelijk gebleven met circa 20 procent. Opvallend is ook dat bijna 30 procent van de totale schuld gecreëerd is ná de financiële crisis van 2008. De Verenigde Staten heeft het grootste aandeel in de schuldenberg met een aandeel van bijna 33 procent, gevolgd door Europa met 26 procent, Japan met 20 procent en China met 6 procent.

Stijgende rente

Het IIF waarschuwt in het rapport dat de stijgende rente in combinatie met de gigantische schuldenberg een gevaarlijke cocktail is. Zo wordt het voor banken in opkomende economieën duurder om geld te lenen, wat resulteert in hogere kosten die worden doorberekend aan bedrijven en huishoudens.

Zo heeft de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve, de rente sinds 2015 al 7 keer verhoogd. Tegelijkertijd hebben andere centrale banken zoals de ECB aangekondigd om hun stimuleringsprogramma’s af te zullen gaan bouwen. Deze ontwikkelingen, gecombineerd met oplopende rentes op staatsobligaties kunnen een bedreiging vormen voor de groei van de wereldeconomie.

Opkomende markten

De overheidsschuld is het sterkst gestegen in Brazilië, Saudi-Arabië, Nigeria en Argentinië volgens het rapport. Van de vier landen, is het herfinancieringsrisico voor Argentinië en Nigeria bijzonder hoog, aangezien beide landen meer dan driekwart van de schulden in dollars aanhouden. Door een stijgende dollar worden herfinancieringen en terugbetalingen van deze schulden aanzienlijk duurder.

ABN Amro heeft in de persoon van Georgette Boele een van ’s werelds beste voorspellers van de goudprijs. In het verleden heeft ze meerdere malen de beste prognoses ter wereld afgegeven over de prijs van het edelmetaal. In het laatste commodity update van ABN Amro stelt Georgette Boele dat de bodem van de goudprijs in zicht is. Hierna zal het edelmetaal in 2019 een significante stijging zien.

De handelsoorlog en de koersschommelingen van de renminbi yuan spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van de goudprijs. Daarnaast is ook de sterke Amerikaanse dollar een factor van betekenis. Volgens Georgette Boele is goud een anti-dollar. Wanneer de dollar aansterkt, neemt de vraag naar goud af en andersom.

De edelmetalenspecialist stelt dat de zwakkere periode van edelmetalen nog niet achter ons ligt, maar dat de prijzen dichtbij de bodem zweven. “Weakness in precious metal prices is not over yet, but prices are close to the bottom” aldus Georgette Boele. ABN Amro stelt dat de goudprijs in het derde kwartaal 1225 dollar per troy ounce zal bereiken om in het vierde kwartaal weer terug te stijgen naar 1250 dollar per troy ounce.

Volgend jaar zal het geduld van goudbeleggers worden beloond volgens Georgette Boele. Goud kan dan stijgen tot 1400 dollar per troy ounce. Eind dit jaar zal de dollar pieken waarna de Greenback weer aan kracht in zal boeten. Dit zal zorgen voor een verhoogde prijs van niet alleen goud, maar ook andere edelmetalen zoals zilver, platina en palladium.

“Later in the year we expect U.S. dollar and 10y U.S. Treasury yields to peak, the fall in the yuan to come to an end and a significant escalation of a trade conflict to be averted. Therefore precious metal prices will probably recover”

– Georgette Boele – ABN Amro Precious Metals Watch – How low can it go?

De bank gokt op een bodem voor goud tussen de 1200 en 1250 dollar per troy ounce. Voor zilver gaat ABN Amro uit van een bodem tussen de 15,20 en 15,60 dollar per troy ounce. De hierboven genoemde niveaus zijn kansen voor beleggers om hun posities te vergroten in de hoop volgend jaar flink te kunnen profiteren van de aankomende rally.

De escalerende handelsoorlog dreigt de wereldeconomie aan te tasten. De eerste contouren van deze dreiging zijn nu al zichtbaar in een zwakker dan verwachte groei in China, Europa en Japan. Dit stelt het Internationaal Monetair Fonds  (IMF) in het halfjaarlijks rapport over de stand van de wereldeconomie: de World Economic Outlook.

Volgens het IMF heeft de groei van de wereldeconomie zijn plafond bereikt. De groei zal naar verwachting dit jaar 3,9 procent bedragen en indien de handelsoorlog verder escaleert zal de groei steeds meer uit balans raken waarschuwt het IMF.

De denktank wijst met de beschuldigende vinger naar de Verenigde Staten die met hun importheffingen conflicten hebben met verschillende landen. Het gevolg hiervan zijn vergeldingsacties van onder meer Canada, China, de Europese Unie, Mexico en Japan.

Indien de handelsoorlog niet snel wordt bijgelegd, dan zal dit de groei op zijn minst met 0,5 procent verlagen tegen 2020. Daarnaast kan volgens het IMF de handelsoorlog verschillende nadelige effecten hebben op het vertrouwen van ondernemers, consumenten, prijzen en investeringen. 

Europa

Vooralsnog handhaaft het IMF een groei van 3,9 procent voor zowel 2018 als 2019. Voor Europa zijn de groeiprognoses wel verlaagd. Volgens het IMF laat de economische activiteit in Duitsland en Frankrijk haperingen zien. Europa staat volgens de denktank voor enkele fundamentele uitdagingen waardoor de risico’s in de eurozone in de afgelopen maanden zijn toegenomen. Zo speelt de migrantenproblematiek een rol, evenals de Brexit en de ontwikkelingen in Zuid-Europa.

De olieprijzen gingen woensdag hard onderuit nadat er berichten verschenen over een heropening van vier exportterminals van een Libische oliemaatschappij. Het was de grootste daling in twee jaar tijd.

Een vat Amerikaanse olie werd 4,8 procent goedkoper op een prijs van 70,53 dollar. De prijs van Brentolie zakte 6,1 procent tot 74,04 dollar per vat. Ook oliereuzen als ExxonMobil en Chevron leverden in op de beurzen met respectievelijk 3,2 en 1,3 procent.

Een daling van de Amerikaanse olievoorraden die gister naar buiten kwam kon de zorgen niet wegnemen over een waarschijnlijke toename van de olie-export door Libië. Ook het handelsconflict en een mogelijk lagere vraag hierdoor zorgde voor extra angst onder beleggers. Daarnaast doken er gister ook berichten op over een mogelijke vrijstelling voor Amerikaanse sancties op Iraanse olie.

President Trump heeft gedreigd dat de Verenigde Staten zich terug zullen trekken uit de NAVO indien andere landen niet onmiddellijk meer gaan betalen aan het bondgenootschap.

De tweede dag van de NAVO-top in Brussel lijkt op een waar fiasco uit te lopen. Vandaag zouden de leiders van de NAVO-landen praten met afgevaardigden van Oekraïne en Georgië. Maar na de uitspraak van Trump heeft secretaris-generaal Stoltenberg een noodvergadering belegd met de NAVO-leden. Ondertussen is Trump bezig met een persconferentie.

Bronnen stellen dat Trump woedend zou zijn geweest nadat berichten in de media verschenen dat de eerste dag van de NAVO-top kalm was verlopen.

NAVO landen gaan meer betalen

Trump stelt dat hij enthousiast is over het resultaat van de NAVO-conferentie in Brussel. De president van de VS stelt dat de andere lidstaten een ‘ongekende verhoging’ van het defensiebudget hebben toegezegd. Nog nooit zijn lidstaten volgens Trump met zulke bedragen over de brug gekomen.

Volg de persconferentie van Trump hier live.

De Verenigde Staten heeft een lijst gepubliceerd met Chinese producten waarop de importheffing met 10 procent zal gaan stijgen. In totaal gaat het om 200 miljard dollar aan goederen. De lijst zorgt voor een verdere escalatie van de handelsoorlog tussen de VS en China en zorgt tevens wereldwijd voor rode cijfers op de beurzen.

Trump heeft eerder gedreigd met extra heffingen voor China. Afgelopen week vrijdag traden de eerste importheffingen op Chinese goederen in werking. Toen ging het nog om een importheffing op goederen uit China met een totale waarde van 34 miljard dollar. China sloeg daarop terug met extra heffingen op Amerikaanse producten, ook met een totale waarde van 34 miljard dollar.

Op de nieuwe lijst staan 6.000 producten waaronder kleding, tabak, etenswaren, chemicaliën, autobanden en cosmeticaproducten. De waarde staat gelijk aan de helft van de totale import van de VS vanuit China. Direct na de aankondiging reageerde het Chinese ministerie van Handel dat het de nieuwe maatregelen van de VS zal vergelden. Op wat voor manier blijft nog even gissen aangezien China veel minder goederen importeert vanuit de VS.

Het voorstel ligt de komende twee maanden nog wel ter inzage, waarop er volgende maand hoorzittingen worden gehouden. Pas daarna wordt officieel besloten of de VS de heffingen ook daadwerkelijk zal gaan doorvoeren.

Angst op de beurzen

Beurzen wereldwijd hebben naar aanleiding van de aankondig van de VS een flinke stap terug gedaan. Beleggers vrezen een verdere escalatie van de handelsoorlog.

Zo levert de AEX ruim 1 procent in, net als de beurzen in Londen, Frankfurt en Parijs. Ook de beurzen in Azië sloten ruim 1,5 procent lager. Naast beurzen hebben ook grondstoffen het zwaar. Zo is de prijs van zink gedaald met 6 procent in Shanghai, daalde de koperprijs met 3,5 procent en ging de nikkelprijs met 2,4 procent onderuit. Zilver deelt mee in de malaise aangezien het edelmetaal vaak als bijproduct wordt gewonnen tijdens het winnen van dergelijke industriële metalen.

De Chinese yuan daalt ook sinds de aankondiging van dinsdagnacht. De renminbi yuan bereikte een koers van 6,7 ten opzichte van de dollar. Dit punt wordt gezien als een belangrijk psychologisch steunpunt voor de Chinese munt ten opzichte van de dollar. De People’s Bank of China heeft meerdere malen ingegrepen in het verleden om een verzwakking voorbij dit punt te voorkomen.

President Trump heeft voorafgaand aan de NAVO-top, tijdens een ontbijt met secretaris-generaal Stoltenberg, direct de verhoudingen op scherp gezet door te stellen dat Duitsland volledig onder controle staat van Rusland.

“Het is toch onvoorstelbaar dat we dat land beschermen, terwijl het zaken doet met Rusland. Duitsland heeft een gasdeal gesloten met Rusland. Zij (Duitsland) betalen miljarden dollars aan Rusland en tegelijkertijd weigeren ze om meer geld aan defensie uit te geven, terwijl wij (De Verenigde Staten) ze moeten beschermen. Duitsland wordt volledig gecontroleerd door Rusland.”

NAVO top

Woensdag en donderdag vindt de NAVO-top plaats in Brussel. De stemming in aanloop naar de top was al slecht vanwege de spanningen rondom de importheffingen die Trump Europese landen op heeft gelegd. Tegelijkertijd blijft Trump er op hameren dat de Europese landen onmiddellijk hun defensiebudgetten verhogen. De president van de Verenigde Staten wil niet wachten tot 2024, zoals een aantal jaren geleden is afgesproken. 

Trump is van mening dat de VS betaalt voor de veiligheid van Europa. Tegelijkertijd maakt Europa het moeilijk voor de VS om zaken te doen in EU. Afgelopen week stuurde Trump alle NAVO-landen een brief gestuurd waarin hij heeft gedreigd het aantal Amerikaanse troepen in Europa te zullen verminderen. In het bijzonder in Duitsland.

Gisteren is al met irritatie gereageerd op de strapatsen van Trump. Zo stelde EU-president Donald Tusk dat Trump niet veel bondgenoten overhoudt vanwege de houding van de Verenigde Staten. ‘Waardeer je bondgenoten, je hebt er niet veel”, aldus Tusk.

De Turkse lira bereikt vandaag een nieuw dieptepunt nadat Erdogan zijn nieuwe kabinet presenteerde. Het besluit van Erdogan om zijn schoonzoon Berat Albayrak tot Minister van Financiën te benoemen zorgde ervoor dat het vertrouwen in de financiële markten een nieuw dieptepunt bereikte. Ook de onafhankelijkheid van de centrale bank ten opzichte van de regering staat op het spel in Turkije.

Erdogan werd maandag beëdigd tot president. De functie van premier, die sinds de Ottomaanse tijd al bestaat, werd afgeschaft: een historisch moment. Alle uitvoerende macht ligt nu in handen van Erdogan. Ook werd de nieuwe regering gepresenteerd. De grote afwezige tijdens de presentatie is oud-vicepremier Mehmet Simsek. Hij is tevens een van de weinigen die het vertrouwen van de financiële markten had.

Buitenlandse investeerders keken reikhalzend uit naar de nieuwe regering. Analisten waarschuwen al langer over de staat van de Turkse economie. De lira is dit jaar al met 20 procent gedaald terwijl de inflatie is gestegen tot 15 procent. Bij Turkse bedrijven, die veel leningen aanhouden in dollars en euro’s zorgt dit voor gigantische problemen.

Albayrak wordt gezien als de kroonprins van Erdogan. Hij studeerde financieel management aan de Pace Universiteit in New York en trouwde in 2004 met de dochter van Erdogan. Sinds 2015 neemt hij zitting in het parlement, en is hij uitgegroeid tot een vertrouweling van de president.

In reactie op het nieuwe kabinet boekte de lira het grootste verlies sinds de mislukte coup in 2016. De daling was des te groter nadat bleek dat Erdogan zijn greep op de centrale bank ook zal vergroten.

Minimum zittingstermijn geschrapt

Uit een publicatie in de Turkse staatskrant wordt duidelijk dat de minimale zittingstermijn van president van de centrale bank uit de wet wordt geschrapt. Voorheen was het zo dat Turkse bankpresidenten minimaal 5 jaar op hun post mogen blijven zitten. De publicatie zorgt voor verdere vragen over de onafhankelijkheid van de centrale bank ten opzichte van de regering.

In aanloop naar de verkiezingen heeft Erdogan meerdere keren fel uitgehaald naar het beleid van de centrale bank. Zo noemde hij het verhogen van de rente ‘de moeder van alle kwaad’.

Na de handelsoorlog, de crisis in Italië, de migrantenproblemen in Europa en de angst voor een ineenstorting van enkele opkomende markten begint de nieuwe week met een crisis die terug is van weggeweest: de Brexit. Zondagnacht diende de Brexit-minister David Davis zijn ontslag in, korte tijd later gevolgd door de onderminister van Brexit-zaken Steve Baker. Vandaag volgt de Britse minister van Buitenlandse zaken Boris Johson.

Beide heren geloven niet in de strategie van premier Therese May die opteert voor een ‘zachte’ Brexit. Volgens zowel Davis als Johnson verkoopt Groot-Brittanië haar huid te goedkoop.  “We geven te veel, te makkelijk weg”, lichtte David Davis vanochtend toe tijdens een toespraak over zijn besluit.

Binnen de Britse conservatieven is op dit moment een felle strijd bezig over de te volgen strategie met betrekking tot de Brexit. De ene kant van de partij – onder aanvoering van Boris Johnson – wil een volledige Brexit zonder enig akkoord. Premier Theresa May heeft een voorkeur voor een zachtere Brexit waarbij sommige deals met de Eurozone van kracht blijven.

Vrijdag kwam het kabinet tot overeenstemming om een zachtere brexit-strategie te gaan volgen en leek er weer eensgezindheid over de te voeren strategie. Maar nu maakte dus eerst Davis, daarna Steve Baker en nu ook Boris Johnson bekend, op te stappen.

Chaos compleet

Het ontslag van Boris Johnson is nog niet toegelicht door de (ex) minister van Buitenlandse Zaken. De minister had afgelopen weekeinde het voorstel van dat op tafel lag van Theresa May reeds afgedaan als ‘een grote drol’.

Dat er een gigantische kabinetscrisis op dit moment plaatsvindt is duidelijk. Boris Johnson maakte zijn besluit om op te stappen bekend een half uur voordat Theresa May het Lagerhuis toe zou spreken. Het is momenteel even afwachten wat voor effect het ontslag van Johnson heeft binnen de conservatieve partij.

Het Britse pond is hard gedaald sinds de bekendmaking van het ontslag van Johnson. Enkele grote bedrijven hebben aangekondigd dat zij uit het Verenigd Koninkrijk zullen vertrekken wanneer er voor een harde Brexit wordt gekozen. Onder andere Jaguar, Land Rover, Airbus, BMW en Philips hebben dit al aangegeven. De goudprijs uitgedrukt in Britse ponden stijgt met 1% naar aanleiding van alle onrust die is ontstaan.

Op het moment van schrijven is er een live debat gaande in het Britse Lagerhuis dat hier gevolg kan worden over de ontstane crisis.

De Verenigde Staten heeft een ultimatum gesteld aan alle landen om per 4 november te stoppen met het importeren van Iraanse olie. Indien dit niet gebeurt dan zal de VS het land economische sancties opleggen. Iran reageert op de nieuwste dreigement door te stellen dat zij de Straat van Hormuz zullen blokkeren, aldus een waarschuwing van president Hassan Rouhani.

Tijdens een bezoek aan Wenen woensdag waarin de Iraanse president met EU leden probeert de nucleaire deal te redden, liet Rouhani weten dat Iran niet met zich laat sollen. Als de VS vasthoudt aan haar eis dat landen geen olie meer mogen afnemen van Iran dan het land gepast reageren.

Straat van Hormuz

Rouhani liet doorschemeren dat het de Straat van Hormuz kan blokkeren als reactie op het voornemen van e VS. Hiermee kan het land in een klap alle olie-exporterende landen in de regio raken. De Straat van Hormuz is de belangrijkste scheepsroute ter wereld voor olietransport. Een derde van alle verhandelde olie passeert door deze nauwe regio.

Reactie Pentagon

Het Pentagon reageert op de Iraanse retoriek met de belofte dat het de waterwegen open zal houden. Captain Bill Urban, een woordvoerder van de centrale commando van het Amerikaanse leger, vertelde de Associated Press op 4 juli dat de Amerikaanse marine en regionale bondgenoten “klaar staan om de vrijheid van scheepvaart en de vrije stroom van de handel, waar het internationaal recht dit mogelijk maakt te waarborgen.”