In de afgelopen dagen is de kans op een wereldwijde handelsoorlog flink toegenomen. Een dergelijk scenario kan op de lange termijn negatief uitpakken, zowel voor Europa als Amerika.
Door de houding van de Verenigde Staten wordt Europa gedwongen om toenadering te zoeken tot Rusland en China. Onlangs nog werd bekend dat de EU en China nauw samenwerken om de Iran deal te redden. Daarnaast werden Europese vertegenwoordigers voor buitenlands beleid en de Chinese minister van Buitenlandse Zaken het eens om de samenwerking te intensiveren.
Ook opvallend was het bezoek van de Franse president Macron op het St. Petersburg International Economic Forum afgelopen week. Iets wat sinds het uitbreken van de Oekraïne-crisis werd vermeden door Europese leiders.
De Verenigde Staten dient dus op te passen voor zelfoverschatting. Het lot van de Amerikaanse dollar en daarmee de economie van het land ligt voor een belangrijk deel in handen van landen waar Trump flink tegen tekeer gaat.
Gevolgen handelsoorlog
Op het eerste oog lijken de gevolgen van een handelsoorlog nog beperkt. De huidige importheffingen zijn ondanks de miljarden die gemoeid zijn nog beperkt om een effect te hebben op de wereldwijde financiële markten. Daarnaast is de kans op tegenmaatregelen over en weer tussen landen onderling groot zoals we in de afgelopen paar dagen hebben gezien.
China en Duitsland, de motor van de Europese economie, worden het hardst geraakt door de maatregelen van de VS. Beide landen staan te boek als ’s werelds grootste exporteurs, én zijn tevens de landen met de grootste handelsoverschotten.
Het vijandige handelsklimaat tussen landen die al decennialang handel met elkaar drijven maakt deel uit van een verslechterend internationaal klimaat ingegeven door protectionisme. Mede door een nieuw politiek klimaat in verschillende landen de afgelopen jaren is het beschermen van de eigen economie weer een hot item.
Tot nu toe zagen we economisch herstel in zowel Europa als de Verenigde Staten door agressief monetair beleid van centrale banken. Dezelfde centrale banken maken nu pas op de plaats en nu al wordt in verschillende landen door verschillende instanties en analisten gewaarschuwd dat de groei over het hoogtepunt heen lijkt.
De tekortkomingen van het internationale financiële systeem en spanningen en problemen in landen zullen nu makkelijk zichtbaar zijn. Kijk naar Europa als voorbeeld; de recente ontwikkelingen in Italië, gepaard met de vluchtelingencrisis in Duitsland zorgen nu al voor de nodige spanningen tussen landen.
Opkomende markten
In het wapengekletter tussen de ‘grote landen’ krijgen ook opkomende markten klappen. Zo is in de afgelopen dagen de MSCI Emerging Markets Index, een barometer voor aandelen van opkomende markten, in vier dagen tijd 3% verloren.
Handelsoorlogen zullen wereldwijd zorgen voor afnemende groei, wat een enorme bedreiging is voor de ontwikkeling van opkomende markten. In de afgelopen weken zagen we dat landen als Turkije en Argentinië het zwaar hadden door de handelsretoriek en de ontwikkeling van de dollar.
Wim-Hein Pals, fondsbeheerder opkomende markten bij Robeco, erkent dit ook in een interview met het Financieel Dagblad. ‘Echt wapengekletter is voor niemand goed. Niet voor opkomende markten, niet voor het beleggingsklimaat, en niet voor Europa. Als deze dreigementen daadwerkelijke sancties en tarieven worden zal de mondiale groei afzwakken, en dat raakt iedereen.’
Dark Horse: China
De gevaarlijkste reactie tijdens een wereldwijde handelsoorlog kan uit China komen. Het land heeft namelijk een flinke troef achter de hand.
Een instrument wat vaak wordt gebruikt tijdens financiële oorlogen tussen landen is het dumpen van staatsobligaties van het desbetreffende land. En de angst voor een massale dump van de 1,8 triljoen dollar die de Chinese centrale bank in zijn bezit heeft, is een optie waar zeker rekening moet worden gehouden volgens verschillende analisten.
Afgelopen week zagen we al dat Rusland de helft van haar dollars heeft gedumpt en daarvoor in de plaats goud heeft gekocht. De 47 miljard dollar die de Russen hebben gedumpt is een schijntje vergeleken met de totale voorraad dollars die de Chinezen in bezit hebben.
